Onlangs stond er een artikel in Trends over het gegeven dat door de onzekerheid in de markt van bouwmaterialen, sommige bestekken maar drie uur gelden. Een aannemer vertelde ons onlangs nog dat hij op sommige projecten verlies maakt door de stijging van de prijs van materialen. Meer en meer aannemers stellen de vraag of ze die onverwachte stijging van prijzen kunnen doorrekenen aan hun klanten.
Dit is een interessante vraag en omvat de bij juristen gekende “imprevisieleer” of nog: de leer van de onvoorziene omstandigheden.
Als twee partijen een contract sluiten, dan geldt dit contract tussen die partijen als wet. Dit is een belangrijk principe in onze rechtstaat die er voor zorgt dat je als contractpartij de verbintenis van de andere contractpartij kan afdwingen. Maar wat nu als de omstandigheden plots en onvoorzien wijzigen na het sluiten van de overeenkomst? Is het dan niet gerechtvaardigd om enige soepelheid te verwachten van de wederpartij? In het Belgische recht is het antwoord: Neen, maar daar komt verandering in.
Mocht u het nog niet gemerkt hebben: onze wetgeving wordt al enkele jaren in een moderner jasje gestoken en nu is het contractenrecht aan de beurt. Boek 5 van het Nieuw Burgerlijk Recht zal weldra in werking treden en zal de imprevisieleer erkennen naar Belgisch recht. Dit evenwel onder strikte voorwaarden.
Zo wordt in artikel 5.74 van het Nieuwe Burgerlijk Wetboek eerst en vooral opnieuw melding gemaakt van de algemene regel dat partijen hun verbintenissen moeten nakomen. Echter kan de schuldenaar wel aan de schuldeiser vragen om opnieuw te onderhandelen over het contract, met het oog op de aanpassing of de beëindiging ervan, indien er wordt voldaan aan de volgende vijf voorwaarden:
- Een verandering van omstandigheden maakt de uitvoering van het contract buitensporig bezwarend in die mate dat de uitvoering ervan redelijkerwijze niet langer kan worden geëist;
- De verandering van omstandigheden was onvoorzienbaar bij de contractsluiting;
- De verandering van omstandigheden is ontoerekenbaar aan de schuldenaar;
- De schuldenaar heeft het risico van veranderingen van omstandigheden niet voor zijn rekening genomen;
- De wet noch het contract mag de mogelijkheid tot opnieuw onderhandelen niet uitsluiten.
Zulke heronderhandelingen zijn zowel mogelijk in gevallen dat de kostprijs voor de schuldenaar excessief is gestegen, dan wel wanneer de waarde van de tegenprestatie excessief is verminderd.
Let wel op: tijdens deze heronderhandelingen dienen partijen hun verbintenissen nog na te komen tegenover elkaar. Pas wanneer deze onderhandelingen tot een resultaat leiden, kan de schuldenaar zich hierop beroepen.
Wordt de heronderhandelingspoging afgewezen door de schuldeiser of kan geen gewenst resultaat worden bereikt binnen een redelijke termijn? Dan kan één van de partijen zich wenden tot de rechter. De rechter zal dan over de mogelijkheid beschikken het contract aan te passen naar datgene wat de partijen redelijkerwijze zouden zijn overeengekomen indien zij bij contractsluiting rekening hadden gehouden met de verandering van omstandigheden. Uiteraard zal hierbij rekening worden gehouden met alle concrete omstandigheden eigen aan de zaak.
Bovendien beschikt de rechter ook over de mogelijkheid de overeenkomst gedeeltelijk of geheel te beëindigen. En dit zelfs met terugwerkende kracht. Deze terugwerkende kracht zal dan teruggaan tot de datum waarop de omstandigheden zijn veranderd.
Ten slotte geven wij u mee dat deze nieuwe regeling met betrekking tot het invoeren van de imprevisieleer zuiver een regel van aanvullend recht betreft. Zodoende beschikt u over de mogelijkheid de imprevisieleer uit te sluiten in al uw overeenkomsten of deze net nader uit te werken, enzovoort…
Bevindt u zich in een situatie waarbij u beroep wenst te doen op de imprevisieleer? Wenst u de imprevisieleer uit te sluiten dan wel preciezer uit te werken in uw overeenkomsten? Voor meer informatie, kan u steeds vrijblijvend contact opnemen via contact@alisadvocaten.be